Ddydd Iau 20 Chwefror cafodd Grŵp Hanes Deganwy noson Darnau Byr. Fel sy’n arferol ar gyfer noson y Darnau Byr, rhoddodd tri siaradwr sgyrsiau ar bynciau y maent wedi’u hymchwilio iddynt neu sydd â chysylltiadau uniongyrchol â nhw.
Ein sgwrs gyntaf oedd “Fy Mhen-blwydd” gan y newyddiadurwraig leol Judith Phillips. Rhoddodd Judith hanes diddorol iawn i ni o sut y rhoddodd ei mam enedigaeth i ferch fach o dan amodau a oedd bryd hynny’n ddifrifol iawn ac yn peryglu bywyd. Mae’n debyg mai dim ond oherwydd bod tad Judith yn gwybod bod rhai meddygon Americanaidd wedi’u lleoli gerllaw yn Llandudno a allai helpu gyda’r enedigaeth y cafodd y fam a’r plentyn eu hachub. Americanwyr oedd y meddygon a oedd wedi’u lleoli yn Llandudno ym 1944. Diolch byth, gwirfoddolodd un o’r meddygon i ddychwelyd gyda thad Judith i’r cartref mamolaeth a chyflawni’r driniaeth yn llwyddiannus. Aeth Judith ymlaen i fod yn un o brif newyddiadurwyr Gogledd Cymru a oedd yn gweithio i’r North Wales Weekly News a’r Daily Post.
Ein hail sgwrs oedd gan Stephen Lockwood a ddywedodd wrthym am Rosa Mabel Lee, a aned yng Nghonwy, a oedd yn ddiamau yn oleudy i fenywod sy’n gweithio ym maes gwyddoniaeth. Cliciwch ar y ddolen hon am yr hanes llawn.
(mae’r erthygl hon yn Saesneg)
Rosa Mabel Lee, a trailblazer for women in science
Y 3ydd sgwrs a’r sgwrs olaf y noson oedd gan ein Cadeirydd Kevin Slattery sydd wedi cadw cofnod o luniau a dynnwyd wrth Ffynnon Santes Fair. Ail-ddarganfuwyd ac adferwyd y ffynnon hon ddechrau’r 1990au gan Ken Davies ac mae bellach yn cael ei chynnal a’i chadw’n rheolaidd gan nifer o wirfoddolwyr o’r grŵp hanes.
Dangosodd Kevin sawl llun o sut mae’r ffynnon yn newid drwy flwyddyn nodweddiadol (2024) gyda’r planhigion, y coed a bioamrywiaeth arall o’i chwmpas. Gyda chymorth rhai o’r gynulleidfa, nodwyd y rhan fwyaf o’r planhigion yn y lluniau. Felly mae’r ffynnon yn parhau i gynnal bywyd mewn amrywiaeth o ffyrdd a boed iddi barhau i wneud hynny’n hir.
Latest Research
Web Design North Wales by Indever